آشنایی با حقوق کیفری و آنچه در قانون مجازات اسلامی به عنوان جرم مورد شناسایی قانونگذار واقع شده نیازمند آشنایی با قوانین و مقررات کیفری می باشد.

علی الخصوص زمانی که افراد به دلیل عدم آشنایی با کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی به عملی دست می زنند که از دید خودشان جرم نیست حال آنکه در کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی یا قوانین خاص دیگری، جرم انگاری شده و قانونگذار برای آن مجازات در نظر گرفته است.

یکی از اموری که دفاتر وکالت به آن می پردازند، روشن ساختن جرائم و مجازت آنها است که شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیرات می باشد.

در هر زمانی که در سطح اجتماع رفتاری اتفاق می‌افتد که به آن جرم می‌گوئیم دارای دو جنبه خواهد بود:

یکی از این جنبه‌ها که مرتبط با جامعه بوده و رابطه مستقیمی هم با امنیت اجتماعی دارد جنبه عمومی آن جرم خواهد بود در اینجا دادستان که به عنوان نماینده مدعی‌العموم تکلیف دارد که از منافع جامعه حمایت کرده و از آسیب‌های مادی و معنوی که بر اثر ارتکاب یک جرم به جامعه وارد خواهد شد، جلوگیری و دفاع می‌نماید.

در نتیجه بعد از ارتکاب جرم دادسرای عمومی و انقلاب که دادستان ریاست آن را بر عهده خواهد داشت دستور رسیدگی را خواهد داد و بعد از اینکه جرم به اثبات رسید و قرار مجرمیت صادر شد به وسیله کیفرخواست از دادگاه برای مجرم تقاضای مجازات می‌نماید.

پس از اینکه کیفرخواست صادر می‌شود و رسیدگی در مرجع صالح قاضی مبادرت به انشا رأی می‌نماید که در مهلت‌های مشخص و معینی که در قانون وجود دارد نسبت به آن با توجه به شرایط پرونده و نحوه رسیدگی اعتراض صورت خواهد پذیرفت.

مهلت واخواهی برای دعاوی کیفری که به صورت غیابی صادر شده است از زمان ابلاغ رأی به مدت ۲۰ روز می‌باشد

و مهلت تجدیدنظرخواهی هم پس از سپری شدن مهلت واخواهی در آرای غیابی و در صورتی که رأی حضوری باشد بعد از ابلاغ رأی به مدت ۲۰ روز می‌باشد و مهلت واخواهی و تجدیدنظر خواهی برای افراد مقیم خارج از ایران ۲ ماه از تاریخ ابلاغ رأی خواهد بود.

و پس از قطعی‌شدن حکم دادگاه حسب مورد در محاکم تجدیدنظر و یا به علت عدم اعتراض حکم دادگاه بدوی قطعی شده باشد پرونده جهت اجرای حکم به اجرای احکام دادگاه کیفری ارسال می‌شود و در مورد آن اتخاذ تصمیم می‌گردد.

رسیدگی دعاوی کیفری به‌طورکلی شامل مراحل ذیل می‌گردد:

-ارتکاب جرم

-شکایت شاکی در دادسرا و تعقیب شکایت در دادسرا

-انجام تحقیقات مقدماتی مربوط به شکایت در دادسرا

-صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست

-رسیدگی در دادگاه

-واخواهی نسبت به رأی

-تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر

-فرجام‌خواهی در موارد معین

-اجرای حکم

دعاوی کیفری به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌گردند که به شرح ذیل می‌باشد:

-جرایمی که با امنیت و آسایش عمومی در ارتباط هستند و موجب بر هم زدن امنیت می‌گردند که عبارت‌اند از:

-اخلال در نظم عمومی

-اخلال در نظم اقتصادی

-افساد فی‌الارض

-جعل و استفاده از سند مجعول

-رابطه نامشروع

-ربا

-قمار

-جرایم علیه مأموران دولتی

-تغییر کاربری

-تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق

-بغی

-محاربه

جرایمی که برعلیه اشخاص اتفاق می‌افتد و رابطه مستقیم با شرایط و اوضاع و احوال شخص خواهد داشت که عبارت‌اند از:

-قتل عمد، شبه عمد و خطای محض

-جرح عمد، شبه عمد و خطای محض

-نزاع دسته‌جمعی

-آدم‌ربایی

-توهین

-افترا

-تهدید

-نشر اکاذیب

-مزاحمت تلفنی

-هتک حرمت منزل و مسکن

-توقیف یا اخفای اشخاص

-سقط‌جنین

-نوزاد ربایی

-تصادفات رانندگی

جرایمی که علیه اموال رخ می‌دهد و امور مالی اشخاص را تحت تأثیر خواهد گذاشت عبارت‌اند از:

-کلاهبرداری

-تحصیل مال از طریق نامشروع

-انتقال مال غیر

-معامله معارض

-سرقت

-خیانت در امانت

-سوءاستفاده از سفید امضا

-صدور چک پرداخت نشدنی

-تخریب

جرایم علیه خانواده که ارتباط با روابط بین زوجین و یا سایر افراد خانواده دارد از قبیل:

-ترک انفاق

-عدم ثبت نکاح

-سایر جرایم مرتبط با امور خانوادگی

جرایمی که مربوط به رایانه و محیط‌های مجازی و سایبری می‌گردد از قبیل:

-سرقت رایانه‌ای

-جعل رایانه‌ای

-دسترسی غیرمجاز به حامل‌های داده

-سایر جرایم مرتبط با فضای مجازی

و در پایان سایر دعاوی کیفری و به‌طورکلی دعاوی که رسیدگی به آن در صلاحیت دادسرا و دادگاه کیفری باشد.

ایسنا